Les 11m: Reportage (403a): Hersenonderzoeker Dick Swaab, in God bestaat niet, dl. 1, 7 juni 2005, Ned.3/RVU, 23.58-00.28, 01714-04131, 25’.
(1/4) http://www.youtube.com/watch?v=hGJVZ4ZweiQ (uitgezonden)
(2/4) http://www.youtube.com/watch?v=7H5pOeXjlyE&feature=related (uitgezonden)

"Wij zijn onze hersenen. Ons lichaam dient er toe om onze hersenen voort te bewegen, van voedsel te voorzien en voort te planten. Wij zijn zeer complexe automaten met een bewustzijn. Onze hersenen berekenen onze beslissingen en bepalen ons gedrag, ons bewustzijn hobbelt daar achteraan en heeft weinig invloed. Wij worden deels bepaald door ons DNA en deels tijdens de vroege ontwikkeling van onze hersenen." De mate van spiritualiteit is genetisch bepaald en dokter Swaab kan met behulp van een elektrode een bijna doodervaring opwekken. Veel profeten waren epileptici die daarvoor prima behandeld hadden kunnen worden.

Sturen wij onszelf met ons bewustzijn?
Nee, ik denk dat het bewustzijn achter onszelf aanloopt. We doen dingen en zijn een fractie van een seconde later het ons bewust. En omdat we het ons bewust zijn, zullen we de volgende keer dat mee berekenen: als we “dat en dat” doen, dan zou er wel eens “dat en dat” de uitkomst van kunnen zijn. Dus dat bewustzijn, dat er achteraan hobbelt, heeft wel nut, maar voor de volgende keer.
Hoe nemen we beslissingen dan?
Als een hele complexe computer die gevormd is, enerzijds vanuit de genetische basis die gelegd is, en anderzijds vanuit de omgeving en de ontwikkeling die we hebben doorgemaakt. We komen in een bepaalde situatie en die computer berekent dan de beslissing op basis van de beste mogelijkheden, de beste kansen.   
Dus, onze hersenen hebben al een beslissing genomen voor dat we ons daar bewust van zijn?
Ja , het bewustzijn hobbelt wat achter de beweging aan.
En daardoor lijkt het alsof we zelf die beslissing hebben genomen.
Ja, daardoor hebben we het idee dat we dat zelf doen.
Maar in wezen zijn het onze hersenen die domweg een berekening maken van alle mogelijkheden en daar de juiste bij uitkiest?
Niet domweg, maar wel die berekening maakt, ja.
Vrij intelligent.
Zéér intelligent, ja!
Dus eigenlijk worden het bewustzijn en het karakter bepaald door de hersenen, en de ontwikkeling van de hersenen bepalen wat voor karakter en bewustzijn we krijgen?
Ja, het karakter waarmee we rondlopen is deels bepaald door de genetische informatie die we van onze vader en moeder hebben gekregen en wordt vervolgens gevormd tijdens de vroege ontwikkeling in de baarmoeder en de vroege ontwikkeling na de geboorte. En er zijn een hoop dingen die vastgelegd zijn heel vroeg in de ontwikkeling en die tot ons karakter behoren. En de term “karakter” zegt het al, dat is ingeslepen, dat is niet te veranderen. Dat is vastgelegd in de ontwikkeling, is vastgelegd in structuren in de hersenen, in circuits, in patronen en is iets wat bij ons hoort en bij ons blijft.
Maar, kan je zeggen dat in die zin alles vastligt?
Je zou kunnen zeggen dat je reacties op bepaalde situaties voor een heel belangrijk deel bepaald worden door het brein wat je hebt meegekregen in die ontwikkeling en op die manier is het voor een belangrijk deel gedetermineerd, ja.
Gedetermineerd betekent dus voorbeschikt, zeg maar, dus dat je daar zelf weinig…
Ja, niet voorbeschikt door iemand, maar het volgt uit de genetische informatie plus de hersenontwikkeling die we hebben doorgemaakt.